Τα τελευταία χρόνια, η παρουσία του διαδικτύου στη ζωή των παιδιών ξεκινά όλο και νωρίτερα, ακόμη και από την προσχολική ηλικία. Τάμπλετ, κινητά τηλέφωνα και “έξυπνες” συσκευές έχουν ενταχθεί στην καθημερινότητα πολλών οικογενειών, προσφέροντας ψυχαγωγία, εκπαιδευτικές εφαρμογές και πρόσβαση σε οπτικοακουστικό περιεχόμενο. Ωστόσο, η πρόωρη και ανεξέλεγκτη χρήση του διαδικτύου από παιδιά προσχολικής ηλικίας προκαλεί έντονο προβληματισμό στους ειδικούς, τους γονείς και τους παιδαγωγούς.
Θετικές Επιδράσεις
Εκπαιδευτικά οφέλη: Υπάρχουν εφαρμογές και βίντεο που βοηθούν στην εκμάθηση βασικών δεξιοτήτων, όπως τα χρώματα, οι αριθμοί, η αλφαβήτα, αλλά και η ξένη γλώσσα.
- Ανάπτυξη τεχνολογικού γραμματισμού: Μέσω της σωστής καθοδήγησης, τα παιδιά εξοικειώνονται από νωρίς με την τεχνολογία, κάτι που θα αποτελέσει βασικό εργαλείο στη μελλοντική τους εκπαίδευση.
- Ψυχαγωγία και δημιουργικότητα: Ορισμένες διαδραστικές εφαρμογές ενισχύουν τη φαντασία, τη δημιουργικότητα και τη λεπτή κινητικότητα.
Αρνητικές Επιπτώσεις
- Έλλειψη κοινωνικοποίησης: Η πολύωρη χρήση οθονών περιορίζει τις άμεσες κοινωνικές επαφές, οι οποίες είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη της επικοινωνίας και της ενσυναίσθησης.
- Καθυστέρηση στην ανάπτυξη λόγου: Παιδιά που περνούν μεγάλο μέρος της ημέρας μπροστά σε οθόνες μπορεί να εμφανίσουν καθυστέρηση στην ομιλία, δυσκολία στην κατανόηση και έκφραση.
- Έντονη κινητική ανησυχία και διαταραχές ύπνου: Η υπερέκθεση σε γρήγορες εικόνες και ήχους μπορεί να επηρεάσει το νευρικό σύστημα του παιδιού, οδηγώντας σε υπερδιέγερση και διαταραχές ύπνου.
- Εθιστική συμπεριφορά: Ακόμα και σε τόσο μικρή ηλικία, η συνεχής επιθυμία για χρήση ψηφιακών μέσων μπορεί να εξελιχθεί σε εξάρτηση, περιορίζοντας άλλες βασικές δραστηριότητες, όπως το παιχνίδι, η κίνηση και η αλληλεπίδραση.
Ο Ρόλος των Γονέων και των Παιδαγωγών
Η σωστή χρήση του διαδικτύου στην προσχολική ηλικία απαιτεί:
- Εποπτεία και καθοδήγηση: Οι γονείς πρέπει να παρακολουθούν το περιεχόμενο στο οποίο έχουν πρόσβαση τα παιδιά και να θέτουν χρονικά όρια.
- Επιλογή κατάλληλου υλικού: Το ψηφιακό περιεχόμενο πρέπει να είναι παιδαγωγικά εγκεκριμένο, κατάλληλο για την ηλικία και αναπτυξιακά ωφέλιμο.
- Ενίσχυση της φυσικής αλληλεπίδρασης: Το διαδίκτυο δεν μπορεί να υποκαταστήσει το δημιουργικό παιχνίδι, την επικοινωνία και τη σωματική δραστηριότητα, που αποτελούν θεμέλια της υγιούς ανάπτυξης.
- Καλλιέργεια υγιών συνηθειών: Η ενσυνείδητη χρήση της τεχνολογίας από την οικογένεια συνολικά (και ως πρότυπο) διαμορφώνει πιο υγιείς σχέσεις των παιδιών με το ψηφιακό περιβάλλον.
Το διαδίκτυο μπορεί να λειτουργήσει ως χρήσιμο εργαλείο ακόμη και στην προσχολική ηλικία, εφόσον χρησιμοποιείται με μέτρο και καθοδήγηση. Η πρόκληση δεν είναι να απομονώσουμε το παιδί από την τεχνολογία, αλλά να του μάθουμε να τη χρησιμοποιεί δημιουργικά, με ασφάλεια και ισορροπία.